Jumat, 05 April 2013

Bhujangga



Apa dan Siapa Itu Bhujangga?

Iti penegesing bhujangga nga;
luwirnia; bhu ngaran bhumi nga; pertiwi jati, ja nga; maka jatining tirta gati utama,
ngga nga ika nagasari, maka sarining sekar, anyuksemayang tirta, jati utama maka perihaning wong kabeh muwang maka tirtaning wong ala muwang wong ayu.

Tirta nga; mawak amertha, amertha nga; maka ungguhan, ungguhan nga; mawak sang guru, sluiring wong angungsi sang guru, maka wenange tan doh, mangungsi maring sang-guru sa-ungguan, sa-ungguan Ida Sang Bhujangga, mapan I Sang Bhujangga mawak sang-guru maka wenang anyuksemaning pati; luirnia; suksemaning pati nga; ingaraning karang sema, karaning sang bhujangga antuk bhumi, saluiring desa, maka wenang antuk ida karang batur sengguan. Batur nga; karang luput tunggal, kerajaning tegal, sehalasing sema, mekadi cungkub, mwang kahyangan dalem maka dreba antuk Idaq Sang Bhujangga, mapan Ida mawak Betara Guru, mahawinan mawisesa, saha desa maka sehalas setra muwang wates ulun jurang.
Asapunika mungwing manut linggih Ida Sang Bhujangga yan ketus ring bhuwana agung manut dening pustaka suci Kertha Bhujangga. Maka jatining Sang Bhujangga, wenang megenah ring karang tenget karang angker karang setra, saluiring karang ring bhumi, ring desa-sadesa; nging wenang ngaweruhi ketatwaning bhujangga linging aji, sekadi bisama Ida Bhujangga kayu manis sane abiseka Ida Rsi Madura keling, sekadi asapuniki; Ri warsa saka 1302 (1380 Masehi); yan sang bhujangga tan weruh dening dharma pustaka, sipat sang bhujangga, tuhu burat-barit sanaknia sang bhujangga.
Inggian linggih manut sesana warni lan kawenangan Ida sang Bhujangga, ring ndi warnanta jati, kaya iki sastrania;
1. Uduh kite sang bhujangga bali makabehan;
Ayuwa kite kelalen ring pengastulanire, apan ika nga; Tri Wisesa, maka pengaban kite kabeh, yan kite kelalen-lipia kite; kite juga kalipianan dening Sanghyang Tri Wisesa, matemahan kite bingung setata, apan kite wit manusa kabeh nga; Tri Wisesa, matangian weruhe kite mekabehan.
Muwah yan ana letuh-letuhing jagat, wenang ya tinebas a, kalebur, linukat de Sang Bhujangga. Yan tan Sang Bhujangga amahayu-anglukat letuh letuhing jagat, paumahan pategalan saprakara, tan sida karya; samangkana kawenangania Sang Bhujangga, asapunika bisama Ida Mpu Kuturan ring isaka 929 (1007Masehi) majeng ring Sang Bhujangga Bali.
2. Selanturnia inggian pah-pahan sane kemargiang manut kawenangania; maka sang trini; sang siwa; sang bodo, sang bhujangga; sami pada tinuduh sang brahmana aji;
Sang bhujangga tinuduh amerastita ikang rat muwang sarwa tumuwuh, sang brahmana tinuduh amerastita akasa muwang watek dewata, kahyangan mekadi ratu maka tigang ndiri samian angekebin sikep. Sang siwa asikep Gni Angelayang, setata kramanire asuci ahening, wenang angentas watek dewata muwang akasa. Sang bodo asikep Gni Sinarasara, angentas watek pitara. Sang bhujangga asikep Gni Sara, angentas sarwa letuh ikang buwana, karang tenget, setra, sawah, wates, manak buncing, kramania mesenjata antuk panca bajra, asapunika katedunang pah-pahania ring lontar eka pretama.
3. Yan ketus maring ciwa lingga tatwa;
Bhujangga ika matangian sang-guru bhujangga nga; sa nga lewih, nggu nga; ke-anggehang, ru nga; ongkara mertha, bhu nga pertiwi, meraga bhumi dening wenang merastita jagat muwah puseh, cungkub dalem, kahyangan muwah desa mekadi ngentas pitra, merayascita wong manak buncing; sang guru bhujangga wenang amereteka ika kabeh, nga;
Sampu janten tinglas pisan pah-pahan inggian wewenang manut titah sastra aji majeng ring terehan lelintian warih sang bhujangga waisnawa.
4. Malih kasurat ring tri lingga sesana, nga;
Iti tri undagnia, jatinia; maka panuha Ida sang Brahmana Siwa, pemade Sang Bodo, kapitut Sang Guru Bhujangga, nga; ika te mawak tri lingga, luirnia pitegesnia; tri lingga nga; lingga nga wenang malinggih, siwa nga; sesuhunan, sesana nga; pasuduk swari.
Mangkana nga jatinia; tri lingga siwa sesana nga; pada angagem linggih, yan sang siwa tan wenang angerebut cenggelan ring sor, yan bodo budhinia ring ulu nora luhur, ring sor nora sor, hana ring madya nggonia; sang guru bhujangga ring sor nggonia wenang, anging pengulahnia presama ring luhur, apan sang guru bhujangga meraga pertiwi jati.
Mangkana pretingkahire anak Sanghyang Meleng maka trini nga; tri lingga sesana, nga; ika ta ya titi gama manusa, pada yan tan ngerok awaknia, ulikan den atepet, sire sang Brahmana, Sire Boda Bhujangga, muwang sang Mawong rat, hayuwa hima-hima rug ikang buwana, yatna-yatna.
Yaning sidhi galihannyane antuk keheningan manah, napi te sane sampun kasuratang olih para widagda, para yogiswara ring pah-pahan sesana lan wenang ngawenangin, dahating tinglas nging abot pisan mengajegang, boya ulah wenang, boya ulah dadi, boya ulah bisa; dyapin kecap bawose; saka weruh, saka buat, saka wenang; nanging yaning pengulahnia tan manut dening kaweruhan, janten tan sidha sidhi palania, tan peaji penugrahan ika. Asapunika taler yan tan ngaweruhi agem-ageman lan sesana manut linggih, nirdon kaputusan saka buatan ika.
Nika te mahawinan sang Bhujangga Waisnawa mecarma antuk dasa-aksara, megenitri antuk japa mantra, meselimped antuk pageh ring agem-ageman sesana ayu, meapun antuk gandaning hrum nga karma sulaksana, meketu antuk catur wedha; mangde yukti sidha maneduhin panes ikang rat, sidha merestita sarwa kecuntakan, lan nyomya sarwa bhuta bhuti, kala-kali, mewalik gunania metu ulah sarwa asih, pada arsa pada somya.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar